- Otomatik Sigorta (Minyatür devre kesici- Anahtarlı otomatik sigorta) :
Termik-manyetik eşik değerleri ayarlanamayan tip devre kesici.
- Termik-Manyetik Şalter (Kompakt şalter) :
Termik-manyetik eşik değerleri ayarlanabilen tip devre kesici.
- Dağıtım tablosu :
Bir veya daha çok gelen besleme devresi ile bir veya daha çok giden devreyi birleştiren, anahtarlama veya koruma cihazlarının (sigortalar, devre ayırıcılar, artık akım cihazları gibi) nötr ve koruma devresi iletkenleri terminalleri ile birleştirilmesinden oluşan bir donanımdır. Ayırma cihazları, tablo içerisinde veya ayrı yerlerde olabilir.
- Anma gerilimi (Nominal gerilim) :
Bir tesisatın veya tesisat bölümünün tanımlandığı gerilimdir
- Artık akım :
Tesisatın bir noktasında faz ve nötr hatlarından geçen akımların fazör toplamından arta kalan akımdır.
- İletkenin Akım Taşıma Kapasitesi
Belirli şartlarda bir iletkenden, sürekli sıcaklığı belirtilen değeri aşmadan geçebilecek en büyük akımdır.
- Artık akım anahtarı (RCD) :
Belirlenen şartlar altında, artık akım değeri, eşik değerine ulaştığında, kontakları açmak için tasarlanmış bir mekanik anahtarlama cihazı veya cihazlar topluluğudur.
- Aşırı akım algılanması :
Bir devredeki akım değerinin, belirli bir süre boyunca önceden belirtilen bir değeri aşmasının belirlenmesidir.
- Aşırı akım :
Beyan değerinden büyük bütün akımlardır. İletkenler için beyan değeri, akım taşıma kapasitesidir.
- Aşırı yük akımı :
Bir devrede hata yok iken, oluşan aşırı akımdır.
- Dış yıldırımdan korunma tesisi (Paratoner Tesisatı) Dış YKS;
Bir binanın üzerine veya yakınına kurulacak yeterince yüksek bir direk veya bina üzerine kurulacak yeterli açıklıktaki yıldırım yakalama ucu sisteminin, indirme iletkenleri sistemi veya metal konstrüksiyonlar vasıtası ile topraklama sistemine bağlanmasından oluşur.
Etkin değeri 1000 volt ya da 1000 voltun altında olan fazlar arası gerilimdir.
- Yüksek gerilim (YG):
Etkin değeri 1000 voltun üstünde olan fazlar arası gerilimdir.
Etkin değeri alçak gerilimde 50 voltun üzerinde olan, yüksek gerilimde hata süresine bağlı olarak değişen gerilimdir.
Orta noktası ya da yıldız noktası topraklanmış şebekelerde, bir faz iletkeninin bu noktalara göre potansiyel farkıdır. Bu gerilim faz gerilimine eşittir.
Bunun dışındaki bütün şebekelerde toprağa karşı gerilim, bir faz iletkeninin toprağa temas etmesi durumunda öteki faz iletkenleri ile toprak arasında oluşan gerilimdir. Arıza yerinde ark yoksa, bir fazın toprağa karşı gerilimi fazlar arası gerilim değerine eşittir.
- Elektrik işletme elemanları:
Elektrik enerjisinin üretilmesi, dönüştürülmesi, iletilmesi, dağıtılması ve kullanılması amacına hizmet eden (örneğin makineler, transformatörler, bağlama cihazları, ölçü aletleri, koruma düzenleri, kablolar ve hatlar ile tüketici cihazları gibi) bütün elemanlardır.
- Sabit işletme elemanları:
Yapıları veya mekanik dayanımları açısından, işletme esnasında kuruldukları yere bağlanmış olan cihazlardır. Bu tanıma, işletme açısından sabit oldukları halde, örneğin bağlantılarının yapılabilmesi veya temizlenmeleri için sınırlı hareket ettirilebilen işletme elemanları da dahildir. Örneğin araçlarda ve cihazlarda sabit şekilde monte edilmiş transformatörler sabit işletme elemanlarıdır.
- Yer değiştirebilen işletme elemanları:
Şekilleri ve alışılagelmiş kullanımları açısından işletme sırasında bulundukları yere bağlanmamış elemanlardır.
- Aktif bölümler:
Elektrik işletme elemanlarının, normal işletme koşullarında gerilim altında bulunan iletkenleri (nötr iletkeni dahil, ancak PEN iletkeni hariç) ve iletken bölümleridir.
- Açıktaki iletken bölümler:
Elektrik işletme elemanlarının her an dokunulabilen, aktif bölüm olmayan, fakat bir arıza durumunda gerilim altında kalabilen (gövde gibi) iletken bölümleridir.
- Ana iletken (Faz iletkeni) (L1,L2,L3):
Elektrik enerji kaynaklarını tüketicilere bağlayan, fakat orta noktadan ya da yıldız noktasından çıkmayan iletkenlerdir.
- Nötr iletkeni (N):
Şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir (d.a. sistemlerinde kaynağın orta noktasına bağlanan iletkene de orta iletken denir).
- Nötr Barası
Birden fazla nötr iletkeninin bağlandığı baradır (iletkendir).
- Koruma iletkeni (PE):
Elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini: Potansiyel dengeleme barasına, Topraklayıcılara, Elektrik enerji kaynağının topraklanmış noktasına bağlayan iletkendir.
- Koruma iletkeni + nötr iletkeni (PEN):
Koruma iletkeni ile nötr iletkeninin işlevlerini bir iletkende birleştiren topraklanmış iletkendir.
- Fonksiyon topraklama iletkeni (FE):
Yalnızca fonksiyon topraklaması için kullanılan bir topraklama iletkenidir.
- Fonksiyon topraklama ve koruma iletkeni (FPE):
Hem fonksiyon topraklaması ve hem de koruma topraklaması için birlikte kullanılan tek bir topraklama iletkenidir.
- Dolaylı dokunma:
İnsanların ve diğer canlıların, bir yalıtım hatası durumunda gerilim altında bulunabilen açıktaki iletken bölümlere dokunmasıdır.
- Dolaylı dokunmaya karşı koruma:
İnsan ve hayvanların, hatalı durumlardan dolayı ortaya çıkabilecek tehlikelerden korunmasıdır.
- Emniyetli ayırma:
Bir akım devresine ilişkin olan gerilimin, bir başka akım devresine sirayet etmesinin yeterli güvenlikle önlendiği ayırmadır.
- Ayırma / İzolasyon transformatörü (Ara transformatör):
İletişim tesislerinde, besleme şebekesinden kaynaklanan işlev bozulmalarını önlemek için kullanılan, sargıları elektriksel (galvanik) olarak ayrılmış bir transformatördür.
Ayırma transformatörü, birincil (primer) ve ikincil (sekonder) şebekede, dolaylı dokunmada ortaya çıkacak tehlikeli vücut akımlarına (çok yüksek dokunma gerilimlerine) karşı koruma için farklı önlemlerin kullanılmasını ve bu önlemlerin birbirini etkilememesini veya ortadan kaldırılmamasını mümkün kılar. Bu özellik sekonder şebekedeki bir veya daha çok tüketici için geçerlidir.
- El mesafesi bölgesi:
Genellikle yürünebilen zeminden itibaren belirlenen ve sınırlarına, bir kişinin her yönde, yardımcı bir araç kullanmaksızın eliyle erişebileceği bölgedir.
- Yıldırımdan koruma tesisi:
Bir tesisin iç ve dış yıldırım etkilerinden korunması için kullanılan düzenlerin bütünüdür.
- Toprak:
Elektrik potansiyelinin her noktada sıfır olduğu yeryüzünün madde ve yer olarak ifadesidir. Örnek: humuslu toprak, killi toprak, kumlu toprak, çamur, kayalık arazi.
- Referans toprağı (nötr toprak):
Topraklayıcıdan yeterince uzak bulunan ve topraklama tesisinin etki alanı dışında kalan yeryüzü bölümüdür. Bu bölümdeki herhangi iki nokta arasında, topraklama akımının neden olduğu gerilim ihmal edilecek kadar küçüktür.
- Topraklama iletkeni:
Topraklanacak bir cihazı ya da tesis bölümünü, bir topraklayıcıya bağlayan toprağın dışında veya yalıtılmış olarak toprağın içinde döşenmiş bir iletkendir.
- Topraklama barası (topraklama birleştirme iletkeni):
Birden fazla topraklama iletkeninin bağlandığı bir topraklama barasıdır (iletkenidir).
İnsanları tehlikeli dokunma gerilimlerine karşı korumak için, işletme akım devresinde bulunmayan iletken bir bölümün topraklanmasıdır.
- İşletme topraklaması:
İşletme akım devresinin bir noktasının, cihazların ve tesislerin normal işletilmesi için topraklanmasıdır. Bu topraklama iki şekilde yapılabilir:
Bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi amacıyla yapılan topraklamadır. Fonksiyon topraklaması, toprağı dönüş iletkeni olarak kullanan iletişim cihazlarının işletme akımlarını da taşır.
Not : Bir iletişim tesisinin fonksiyon topraklaması, eskiden kullanılan iletişim tesisi işletme topraklaması ile aynıdır. Fonksiyon topraklaması deyimine, örneğin “yabancı gerilim bileşeni az olan topraklama” gibi adlandırmalar da dahildir.
- Yıldırıma karşı topraklama:
Yıldırım düşmesi durumunda, işletme gereği gerilim altında bulunan iletkenlere atlamaları (geri atlamalar) geniş ölçüde önlemek ve yıldırım akımını toprağa iletmek için, işletme akım devresine ilişkin olmayan iletken bölümlerin topraklanmasıdır.
- Yüzeysel topraklayıcı:
Genel olarak 0,5 - 1 m. arasında bir derinliğe yerleştirilen topraklayıcıdır. Galvanizli şerit veya yuvarlak ya da örgülü iletkenden yapılabilir ve yıldız, halka, gözlü topraklayıcı ya da bunların karışımı olabilir.
- Derin topraklayıcı:
Genellikle düşey olarak 1 m’den daha derine yerleştirilen topraklayıcıdır. Galvanizli boru, yuvarlak çubuk veya benzeri profil malzemelerden yapılabilir.
- Temel Topraklayıcı
(Temel İçine Yerleştirilmiş Topraklayıcı): Beton içine gömülü, toprakla (beton üzerinden) geniş yüzeyli olarak temasta bulunan iletkendir.
- Şerit topraklayıcı:
Şerit şeklindeki iletken malzeme ile yapılan topraklayıcıdır.
- Boru ve profil topraklayıcı :
Boru ve profil şeklindeki iletken malzeme ile yapılan topraklayıcıdır.
- Örgülü iletken topraklayıcı:
Örgülü iletken malzeme ile yapılan topraklayıcıdır. Örgülü iletkeni oluşturan teller ince olmamalıdır.
- Doğal topraklayıcı:
Temel amacı topraklama olmayan, fakat topraklayıcı olarak etkili olan, toprakla veya suyla doğrudan doğruya veya beton üzerinden temasta bulunan yapıların çelik bölümleri, boru tesisatları, temel kazıkları gibi metal parçalardır.
- Topraklayıcının veya topraklama tesisinin yayılma direnci (RE):
Bir topraklayıcı ya da topraklama tesisi ile referans toprağı arasındaki toprağın direncidir. Yayılma direnci, yaklaşık olarak ohmik direnç kabul edilebilir.
- Topraklama direnci:
Topraklayıcının yayılma direnci ile topraklama iletkeninin direncinin toplamıdır.
- Topraklama empedansı (ZE):
Bir topraklama tesisi ile referans toprağı arasındaki (işletme frekansında) alternatif akım direncidir. Bu empedansın mutlak değeri, topraklayıcıların yayılma dirençleri ile toprak iletkenleri ve topraklayıcı etkisi olan kablolar gibi zincir etkili iletken empedanslarının paralel bağlanması ile elde edilir.
- Topraklama gerilimi (toprak potansiyel yükselmesi) (UE ):
Bir topraklama tesisi ile referans toprağı arasında oluşan gerilimdir
- Dokunma gerilimi (UT):
Topraklama geriliminin, insan tarafından köprülenebilen bölümüdür. Bu durumda insan vücudu üzerindeki akım yolu elden ayağa (dokunulabilen yere yatay uzaklık yaklaşık 1 m) ya da elden eledir.
- Adım gerilimi (US):
Topraklama geriliminin, insanın 1 m’ lik adım açıklığı ile köprüleyebildiği bölümüdür. Bu durumda insan vücudu üzerindeki akım yolu ayaktan ayağadır
- Hata durumu:
Güvenlikle ilgili bir kısmın, örneğin temel yalıtımın, koruma iletkeninin veya güvenlikle ilgili devrenin görevini yapamaması nedeniyle bir tesis veya cihazda ortaya çıkan bozuk işletme durumudur.
- Yalıtım hatası:
Yalıtımdaki hata sonucu sistemde ortaya çıkan hatadır.
- Gövde teması:
Bir hata sonucunda bir elektrik işletme elemanının gövdesi ile aktif bölümler arasında oluşan iletken bağlantıdır.
- Kısa devre:
İşletme bakımından birbirine karşı gerilim altında olan iletkenler (ya da aktif bölümler) arasında, bir arıza sonucunda oluşan iletken bağlantıdır. Ancak olayın kısa devre sayılabilmesi için, arızanın olduğu akım devresi üzerinde bir tüketim cihazın direnci gibi işlevi olan bir direncin bulunmaması gerekir.
- Hata gerilimi:
İnsanlar tarafından dokunulabilen ve işletme akım devresine ilişkin olmayan, iletken bölümler arasında ya da böyle bir bölüm ile referans toprağı arasında oluşan gerilimdir.
- Hata akımı:
Bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır ya da bir toprak teması akımıdır.
- Topraklama akımı (IE ):
Topraklama empedansı üzerinden toprağa geçen akımdır.
- Kaçak akım:
İşletme araçlarının gövdeleri, akım sisteminin orta noktasına ya da doğrudan doğruya topraklanmış bir şebeke noktasına veya toprağa iletken olarak bağlanmışlarsa, işletme elemanının aktif bölümlerinden, işletme yalıtkanı üzerinden aktif olmayan bölümlere, örneğin gövdeye işletme sırasında geçen akımdır. Sonuç olarak kaçak akım, işletme sırasında hatasız bir akım devresinden toprağa veya yabancı bir iletken kısma akan akımdır.
- Hızlı açma:
Bir toprak hata akımının 0,5 saniyeden daha kısa sürede kesilmesidir.
Yapı bağlantı kutusundan tüketicinin ilk dağıtım noktasına gelen besleme hattının bağlandığı, anahtarlama veya koruma cihazlarının (sigortalar, devre ayırıcılar, artık akım cihazları gibi) nötr ve koruma devresi iletkenleri terminalleri ile birleştirilmesinden oluşan donanımdır. Ayırma cihazları pano içerisinde veya ayrı bir yerde olabilir.
- Dağıtım Panosu:
Bir veya daha çok gelen besleme devresi ile bir veya daha çok giden devreyi birleştiren, anahtarlama veya koruma cihazlarının (sigortalar, devre ayırıcılar, artık akım cihazları gibi) nötr ve koruma devresi iletkenleri terminalleri ile birleştirilmesinden oluşan donanımdır. Ayrıma cihazları, tablo içerisinde veya ayrı yerlerde olabilir.
Yapıların elektrik tesisini şebekeye bağlayan, sigortaların tesis edilmesini ve aynı zamanda genel elektrik şebekesinde tüketim tesisine elektrik enerjisi verilmesini sağlayan bir düzendir.
Müşterinin, elektrik enerjisi tüketimini ölçmek amacıyla ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak tesis edilen cihaz veya ölçü sistemidir.
- Klemens:
Kendisine uygun bir ekipmana bağlantı yapmayı veya yapılan bağlantıyı ayırmayı sağlayan bileşendir.
- Kablo Koruma Borusu:
Yalıtılmış enerji kablolarının içerisinden çekilmesine ve/veya değiştirilmesine izin veren, bu şekilde dışarıdan gelebilecek sıkıştırmaya ve mekanik darbelere karşı kabloyu koruyan, dairesel kesitli, iki ucu açık kapalı sistemdir.
- Kablo Renk Kodlaması:
Elektrik iç tesislerinde kullanılacak iletkenler için aşağıdaki renk kodlaması kullanılmaktadır.
- Koruma iletkenleri için yeşil-sarı
- Nötr iletkeni için mavi
- Faz iletkenleri için yürürlükteki kablo standartlarına uygun olmak üzere her faz için ayrı renkler
- Reaktif Güç Kontrol Rölesi
İstenen güç faktörü değerini elde edebilmek için kompanzasyon panosunda bulunan kondansatör gruplarını ve reaktörlerini devreye alan veya devreden çıkaran kontrol ve izleme elemanıdır.
- Süreklilik (Devamlılık) Direnci
İlgili işletme elemanını, potansiyel dengeleme barasına / topraklayıcılara / elektrik enerji kaynağının topraklanmış noktasına bağlayan koruma iletkeninin direncidir.
- Sistem
Bir elektrik dağıtım sistemi, elektrik besleme kaynağı ve tesisattan oluşur. Besleme kaynağının ve tesisattaki cihazların açıktaki iletken bölümlerin topraklama hattı ile bağlantısına göre 3 farklı sistem tipi bulunmaktadır.
- TT Sistem
Besleme kaynağının bir noktasından doğrudan topraklanmış olduğu; tesisatın açıktaki iletken bölümlerinin ise besleme kaynağının toprak elektrotlarından elektriksel olarak bağımsız toprak elektrotlarına bağlandığı sistemdir.
- TN Sistem
Besleme kaynağı, bir veya daha fazla noktasından doğrudan topraklanmış olan, tesisatın açıktaki iletken bölümleri, koruma iletkenleri tarafından o noktalara bağlanan sistemdir. TN sistemleri, koruma (PE) ve nötr (N) iletkenlerinin bağlantı durumlarına göre üç şekilde uygulanabilir.
- TN-C Sistem
Tesisat boyunca, nötr ve koruma fonksiyonları, tek bir iletkene bağlanmış olan sistemdir. Sistem boyunca nötr ve koruyucu fonksiyonları, tek bir iletkenle sağlanmıştır. Tesisatın tüm açıktaki iletken bölümleri PEN iletkenine bağlanmıştır.
- TN-S Sistem
Tesisat boyunca, ayrı nötr ve koruma iletkenlerine sahip olan sistemdir. Bu sebeple nötr iletkeni (N) yalıtılmış olarak kullanılır. Koruma iletkeni (PE), tesisat besleme kablosunun metal kılıfı kullanılarak veya ayrı bir iletken kullanılarak sağlanır.Tesisatın tüm açıktaki iletken bölümleri, tesisatın ana topraklama barası vasıtası ile bu koruma iletkenine bağlanmıştır.
- TN-C-S Sistem
Tesisatın bir bölümü içinde, nötr ve koruma fonksiyonları tek bir iletkene bağlanmış olan sistemdir. Tesisatın belirli bir noktasından sonra nötr ve koruma iletkenleri ayrı olarak tesis edilir. Bu ayrıma noktasından sonra nötr ve koruma iletkenlerinin tekrar birleştirilmemesi gerekmektedir.
- IT Sistemi
Gerilim altındaki bölümler ile toprak arasında doğrudan bağlantıya sahip olmayan, elektrik tesisatının açıktaki iletken bölümleri ayrıca topraklanmış sistemdir.
- Korozyon
Metal ve alaşımlarının bulundukları ortam etkisi ile kimyasal ve elektrokimyasal reaksiyonlar neticesinde tahrip veya kıymetini kaybetmesidir. Bu olayı havada, suda, toprakta meydana getiren etken ise, OKSİJEN difizyonudur.
- Katodik Koruma
Metal yapıları, bulundukları ortam (elektrolitik) içerisinde elektrokimyasal yolla korozyondan koruma metodudur.
- Koruyucu Yalıtma :
İşletme yalıtkanlığına ek olarak yapılan ve gerilim altında olmayan iletken tesis bölümlerinin: işletme yalıtımının görev yapmaması durumunda gerilim altında kalmalarını önleyecek yada bunları dıştan örtecek biçimde yapılan yalıtmadır.
- Küçük Gerilim :
Bir yalıtım hatasında yüksek dokunma gerilimi baş göstermemesi için, anma gerilimleri 42 volta kadar olan akım devrelerinin topraklanmadan çalıştığı bir korunma tedbiridir.
- Sıfırlama :
Bir yalıtım hatasında (tam gövde teması) elektrik devresini aşırı akım koruma aygıtları ile açılmasına sağlamak için, gerilim altında olmayan iletken tesis bölümlerini sıfır iletkenine yada buna iletken olarak bağlanmış olan bir koruma iletkenin aynı biçimde bağlanmasıdır.
- Koruma Hat Sistemi:
Yalıtım hatalarında yüksek dokunma geriliminin meydana gelmesin önlemek için gerilim altında olmayan tüm iletken tesis bölümlerini birbirine ve dokunulabilen iletken yapı bölümlerine, boru şebekeleri ve benzeri tesis bölümleri ile yıldız noktaları topraklanmamış şebekelerin topraklayıcılarına iletken olarak bağlanmasını sağlayan bir düzendir.
- Hata Gerilimi Koruma Bağlaması:
Gerilim altında olmayan iletken tesis bölümleri ile bir yardımcı topraklayıcı arasında yüksek bir dokunma gerilimini meydana gelmesi durumunda bir hata gerilim koruma anahtarının elektrik devresini kendiliğinden açtığı bir bağlantı biçimidir.
- Hata akımı Koruma Bağlaması:
Gerilim altına olmayan iletken tesis bölümleri üzerinde yada topraktan anahtarın anma hata akımını aşan bir hata akımının geçmesi durumunda, bir hata akımı koruma anahtarının elektrik devresini kendiliğinden açtığı bir bağlantı biçimidir.
- Koruyucu Ayırma :
Bir yalıtım hatasında dokunma gerilimi meydana gelmemesi için bir akım tüketim aygıtının bir ayırma transformatörü aracılığı ile besleme şebekesinden iletken olarak ayrılmasını sağlayan bir koruma düzenidir.